TAYVAN NASIL DEPREM DİRENÇLİ MODEL ÜLKE OLDU?
Tayvan’da merkez üssü Hualien kenti yakınlarında olan 7,2 büyüklüğündeki depremde son belirlemelere göre 10 kişinin ölmesi, ülkenin depreme hazırlıktaki başarısını gündeme getirdi.
Pasifik’teki iki tektonik plakanın kesiştiği yerde bulunan 23 milyon nüfuslu bu ada ülkedeki deprem direncinin yüksek düzeyde olması konusunda ajanslar ve haber kuruluşları “Tayvan nasıl deprem dirençli oldu?” sorusunun yanıtını veren yazılar, haberler yayımladılar. Bunların derlenmesinden ortaya çıkan durum şöyle:
Tayvan için 1999’da meydana gelen Jiji Depremi dönüm noktasıydı. Kimi ölçümlere göre 7,3 kimi ölçümlere göreyse 7,7 büyüklüğündeki depremde 2,415 kişinin ölmesi 11,000’den fazla kişinin yaralanması üzerine depreme hazırlık anlamında herşey sil baştan ele alındı.
Öncelikle 1999’dan itibaren bina inşaat yönetmelikleri tekrar ele alındı; her yıl gözden geçirildi ve giderek daha da katı hale getirildi.
Türkiye’deki 17 Ağustos depreminden kısa süre sonra 21 Eylül’de meydana gelen depremden sonra yıkılsın yıkılmasın bütün kamu binaları (4,600 kamu binası hasar görmüştü) gözden geçirildi. Kimi güçlendirildi kimi de yeniden yapıldı. Zaten katı olan bina inşaat yönetmelikleri kamu binalarında daha da katı hale getirildi.
Tayvan, 1999 depreminden sonra mevcut sismolojik ağını dünyanın en iyisi seviyesine getirdi.
Tayvan’ın depreme hazırlık anlamında sürekli gözden geçirdiği, güncellediği iyileştirdiği bir diğer alansa acil müdahele oldu. Nitekim iş günü sabah yerel saatle 8’de meydana gelen son Hualien depreminde müdahele için bütün ekipler 2 saat içinde hasarlı olduğu düşünülen binalarda iş başındaydı. Tayvan’da 24 saat hazır olan arama kurtarma ekipleri bulunuyor. Örneğin son depremde bunlar ekipmanları ve gerekli yardım malzemeleriyle 1 saat içinde uçaklara bindirilmişlerdi.
2018’de yine Hualien Depremi olarak anılan 6,4 büyüklüğündeki depremde 17 kişinin ölmesi üzerine acil müdahelede, yardımda ve iyileştirmede ülke çapında yerel otoritelerle merkezi hükümet unsurları arasındaki koordinasyon yeniden düzenlendi. Bu sayede son depremde yıkılmayan, öldürmeyen binalar artçı depremler yıkmasın diye çok kısa sürede boşaltılabildi.
Tayvan arama kurtarma ekipleri Türkiye’deki 6 Şubat depremlerinde de görev yapmışlardı.
Tayvanlılar, dünyanın önde gelen uzmanları tarafından yüksek düzeyde deprem bilincine sahip toplum olarak tanımlanıyorlar. Özellikle her yıl düzenli olarak yapılan tatbikatlar sayesinde evlerde, işyerlerinde, okullarda ve yerel yönetimlerde yüksek standartta hazırlık düzeyine ulaşıldığı belirtiliyor.
Son depremde dikkat çeken bir başka konuysa haberleşmenin çok büyük ölçüde kesintisiz olmasıydı. Mobil veya sabit internet haberleşmesi ayaktaydı. Bunda 2022’de faaliyete geçen iletişim ağlarının sağlamlığı sorumluluğunu üstlenen Dijital İşler Bakanlığı’nın varlığı önemli rol oynadı.
