Kent Sağlığı
Kalça kireçlenmesi ve tedavi seçeneği olarak protez ameliyatı.
Bu haftaki konuğumuz, ortopedi uzmanı Dr. Adnan Konal.
Kalça eklemi nedir?
Gövdemizi bacaklar ile bağlayan eklemimizdir. Vücudun büyük, çok hareketli ve yük taşıyan bir eklemidir. Yapı olarak , leğen kemiği yan kısmında bulunan yarım daire biçiminde bir çukur (Acetebulum) ve buraya yerleşen uyluk kemiğinin uç kısmı, küre biçiminde, baş dediğimiz(femur başı)yuvarlak bir kemik tarafından oluşturulmuştur. Yuvarlak baş, oturduğu çukur içinde değişik yönlere hareket ederek fonksiyonunu gerçekleştirir. Oturmamız, yürümemiz, bacak bacak üstüne atmamız, çömelmemiz, diz çökmemiz kalça eklemimizin fonksiyonlarının sağlıklı yapılabilmesi ile mümkündür.
Kalça Eklemi
Kalça eklemi hastalığında ne olur?
Kalça ekleminin çalışmasını değişik faktörler ve hastalıklar bozarak, kalça kireçlenmesi
(osteoartrit, Coxartroz) dediğimiz rahatsızlığa yol açabilirler. Kemikler arasındaki kıkırdak dokusunun kaybedilmesi, eklemin fonksiyonlarının ağrılı ve kısıtlı olmasına sebep olur. Kolay hareketi sağlayan kıkırdak dokusunun tahrip olması, eklemi oluşturan kemiklerin, birbirleri üzerinde rahat hareket edememesi hastalığı oluşturur. Sonuç olarak değişik derecelerde, eklem hareket kısıtlılığı ve ağrı ortaya çıkar.
Kalça eklemini bozan rahatsızlıklar nelerdir?
1.Ülkemizde sık rastladığımız, bebeklik çağında yapılan kundaklamaya bağlı olarak kalça eklemi kötü gelişmesi durumudur. Gençlik yıllarında şikayeti olamayan kişiler 35 yaşından sonra kalça eklemleri ile ilgili rahatsızlıklar hissetmeye başlarlar.
2.Geçirilmiş kalça ve bacak bölgesi kırıklarına bağlı ortaya çıkmış eklem yapısal bozulması olabilir.
3.Enfeksiyonlara bağlı kalça eklemi tahribatı oluşabilir.
4 Romatizmal hastalıklar sonucu oluşmuş kalça eklem bozulması olabilir.
5.Nedeni belli olmayan kalça ekleminin avasküler nekroz dediğimiz hastalığında (Bazı kan hastalıkları ve steroid diye tanımladığımız bazı ilaçların yüksek doz kullanımı sonrası olabilir)
6.Nörolojik bazı rahatsızlıklarından sonra.
7.Perthes,coxa vara ,coxa mağna, coxa valga vs. dediğimiz kalçaya özel bazı çocukluk hastalılarından sonra.
8.Şeker hastalığı veya bazı metabolik hastalıklar ile.
9.Aşırı kilo sonucu da olabilir.
Aşınmış Bir Kalça Eklemi
Kalça eklem rahatsızlığında ne gibi şikayetler olur?
Hareketle ağrı: Ağrı, kalça eklemine yük bindiği zaman artış gösterir. Hastalarda yürüdükleri zaman kasık bölgelerinden dizin içine doğru vuran bir ağrıyı tarif ederler, bazen de kalça arkasından bele doğru yayılan bir ağrıdan şikayet edebilirler. Ağrının özelliği istirahat ile azalmasıdır. Ancak ileri derecede bozulmuş bir kalça ekleminde de istirahat ağrısı olabilir.
Hareket kaybı: Hareketler kısıtlıdır. Özellikle bacak içe döndürme yani iç rotasyonda ağrı artar. Hasta Bacağın, çorap giyer tarzda diğer dize konulması zorlaşır. Artroz ilerledikçe hareket kısıtlığı artar. Alçak yerlere oturma zorlaşır. Bacak bacak üstüne atmak da zor ve ağrılıdır.
Adele zayıflaması: Uzun yıllar bacağın az kullanılması genel olarak bacakta uyluk ve baldırda incelmeye neden olur.
Bacak kısalığı: Kalça ekleminin önce kıkırdak yapısının daha sonra ise kemik yapının tahrip olması bacakta 2 cm e kadar kısalığa yol açabilir.
Yürürken topallama: Bacak kısalığı, adale zafiyeti ve ağrı, yürürken topallamaya neden olur.
Kalça kireçlenmesi denilen hastalık nasıl tedavi edilir?
Kalça kireçlenmesi ilk şikayetler başladığı dönemlerde çeşitli egzersiz, fizik tedavi ,ilaç tedavileri ile tedavi edilmeye çalışılabilir. Kilolu hastaların kilo vermesi de şikayetleri azaltabilir. Hastanın çok ayakta kalması ve çok yürümesi hastalığın ilerleme hızını arttırır. Egzersiz olarak kalça eklemine yük bindirmeden yerde yatarak kalça ve bacak çalıştırma egzersizleri tercih ettiğimiz egzersizlerdir. Fizik tedavi ajanları hastanın şikayetlerini azaltsa da hiçbir yöntem kalçanın zaman içinde kötüye gitmesine ve şikayetlerin geçmesine neden olmaz. Aslında ortaya çıkan ağrı uyarıcı bir ağrı niteliğindedir. İstirahat ile ağrıyı geçirmeye çalışmak en doğrusudur. Çok kuvvetli ağrı kesici ilaçlar kullanarak yürümeye çalışmak kalça ekleminin daha hızlı tahrip olmasına neden olur
Hangi hastalar, ne zaman ameliyat edilmelidir.
1.Hastalarda istirahat ile dahi geçmeyen ve her gün ağrı kesici ilaç kullanma ihtiyacı olması,
2.yürüme mesafesinin 15 dakika ile sınırlı olması,
3.yürürken ağrıya bağlı ciddi aksamanın ve topallamanın olması,
4.hastalar günlük aktivitelerini yapamaz hale gelmişlerse,
40 yaş üzerinde yukarıdaki şikayetlerden en az iki tanesinin olması ameliyat nedeni olabilir.
Kalça protez ameliyatı nedir?
Değişik nedenlerle hasar görmüş ve ileri derecede artroz gelişmiş bir kalça ekleminin suni bir eklemle değiştirilmesi işlemidir . Kalça protezi ameliyatı, ağrıların giderilmesi, hareket kabiliyetinin arttırılması ve gündelik faaliyetlerin daha kolay yapılabilmesi için gerçekleştirilmektedir. kalça protezi ameliyatı zamanının kararı hasta ve hekim tarafından birlikte verilmelidir. Kalça protezi ameliyatında, yuvarlak eklem yüzü de dâhil olmak üzere kalça kemiğinin bir kısmı alınmakta ve kalça kemiğinin geri kalan kısmına aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi protez yerleştirilmektedir.
Protez ameliyatı uygulanmış bir kalça eklemi.
Kalça protez ameliyatının faydaları nelerdir?
.Ağrının ortadan kalkması
.Hareket kabiliyetinin artması
.Yürüyüş bozukluğunun düzelmesi
.Bacaktaki kısalığın giderilmesi
Bu müdahalenin dolaylı yararları da oldukça önemlidir. Kalça protezi sayesinde yürüme ve işlev becerisi yeniden kazanıldığından, hastanın zindelik durumu ve yaşam kalitesi gelişir ve hasta normal yaşantısına geri döner.
Protez ameliyatı uygulanmadan önce problemli bir kalça eklemi.
Protez ameliyatı uygulandıktan sonra kalça eklemi.
Ameliyatta neler yapılır?
Hastanın durumuna ve isteğine bağlı olarak, genel ya da spinal anestezi ile ameliyat yapılabilir. Ameliyatta eklemin her iki yüzeyi de protez ile değiştirilir. Konulan parçaları yerinde tutmak üzere 2 yol mevcuttur. Bunlardan biri polimetimetakrilat adı verilen kemik çimentosu ile tespittir. Diğeri ise protezlerin kemiğe sıkıştırılması ve vidalar yardımı ile tespit edilmesidir. Bazı çimentosuz implantların yüzeylerinde yeni kemik oluşumunu sağlayabilecek biolojik olarak aktif olan maddeler de bulunmaktadır. İleri yaş ve ileri osteoporozu olanlar dışında günümüzde çimentosuz protezler tercih edilmektedir. Protezler yapıldığı hammaddeye göre de cobalt-crom, metal,titanyum, seramik vs. gibi isimlerle de anılabilir.
Ameliyatın riskleri nelerdir?
İstisnasız tüm ameliyatlar risk taşımaktadır ve kalça protezi de bunun dışında değildir. Riskler, hastanın genel sağlık durumuna göre değişmektedir. Belli başlı riskler şunlardır:
Enfeksiyon: Çok az hastada eklemde enfeksiyon oluşmaktadır (% 1). Böyle bir durumda öncelikle antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.
Tromboz: Bazı hastalarda ameliyat sonrası nadirde olsa bacakta tromboz(kan pıhtılaşması)
oluşmaktadır.Bunu önlemek için alınacak önlemler arasında kanı sulandırıcı ilaç kullanımıdır. Rutin olarak hastalardaki bu riski azaltmak için trombus engelleyici, kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.
Çıkık: Genelikle ilk 3 haftada, hastanın istemsiz veya dikkatsizce yaptığı bazı hareketlerden(bacak bacak üstüne atma, yan dönerken yastık koymama, yere çömelme vb.) olmaktadır. Tedavisi, kalça eklemini anestezi altında yerine oturtulmasıdır. Bazen tekrar ameliyat dahi gerekebilir.
Siatik sinir zedelenmesi: Bazı hastalarda geçici veya kalıcı sinir hasarı olabilir.
Postoperatif dönem: Hastaların operasyonun ertesi günü yürümelerine, 2. gün tuvalete oturmalarına izin verilir. Dikişler ortalama 15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir. Operasyonun ertesi gününden itibaren, hastanın kalça ve diz bükme ve adele güçlendirme egzersizlerine başlanır. Bu egzersizler kalça fonksiyonlarının tamamen kazanılmasına kadar devam eder. Genellikle 6. haftada tüm kalça fonksiyonları geri döner. Kalçada protezin varlığını hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de, yürüme ilk haftadan sonra ağrısızdır.
Prof. Dr. Atıf AKDAŞ/ÜROTIP
Atıf AKDAŞ/kentekrani
Youtube Kanalına Abone Olmak İçin Tıklayınız
www.kentekrani.com 06 Haziran 2021
