Uçuk Kaçık
Bilinmeyen Hayatlarıyla Ressamlar 1/Paul Cezanne
19 Ocak 1839 yılında doğan, Dünya’yı anlamadığını ve Dünya’nın da onu anlamadığını
düşünen bir ressamdı Cézanne. 1859-61 yılları arasında hukuk okurken aynı zamanda resim dersleri de alıyordu ve resim sanatını öğrenebilmek için Paris’e, çocukluk arkadaşı Emile Zola’nın yanına gitmek istiyordu fakat bu o kadar kolay olmayacaktı. Babası Louis-Auguste, oldukça kibirli, karısını sürekli aşağılayan kaba bir adamdı. Fransa’nın güneyinde kurduğu bir bankada çalışmasını istiyordu oğlunun. Bu sebeple Paul Cézanne, Paris’e gidip resim eğitimi almak istediğini söyleyebilmek için üç yıl bekledi ve nihayet 1861 yılında başkent Paris’e gitti. Orada Edouard Manet ve Camille Pisarro ile tanıştı. Fakat Cézanne çok da görgülü biri değildi. Hatta biraz fazla kaba olduğunu bile söyleyebiliriz. Dönemin ressamları, Paris’te Café Guerbois’da sohbet ederlerken, Cézanne bir köşede içkisini içer ve asık suratıyla öylece oturur, diğerlerini izlerdi. Hatta iş kıyafetlerini çıkarmaya bile tenezzül etmez, boyalı kıyafetleriyle dolaşırdı. Mekandaki sanatçılarla muhabbet eden Edgar Degas’ın esprilerine dayanamayıp, içkisini masaya vurarak; ‘’L’esprit m’emmerde!’’ (Espri canımı çıkarıyor!) diye bağırıp, çeker giderdi. Anlayacağınız Cézanne ne kadar iyi bir ressam ise o kadar da huysuz bir adamdı.
Cézanne, zamanının büyük bir bölümünü resim yapmaya ayırıyordu ve konular onun
için pek de önemli değildi. ‘’Resimde iki şey vardır; göz ve beyin. Bu ikisi yardımlaşmak
zorundadır’’ diyen sanatçı, ‘’nesnel gerçekliği ve onun estetik izdüşümünü’’ asla gözden
kaçırmaz, sürekli denemeler yapardı. Buna karşın, Salon’a gönderdiği bütün çalışmalar geri
çevrildi. Tabii jürinin bu tavrı Cézanne’ın eserlerini beğenmeyişinden mi yoksa Cézanne’ı
beğenmeyişinden mi kaynaklıydı, tartışılır(!)
Paul Cézanne, Paletli Otoportre, 1890.
Sanatçı otuzlu yaşlarındayken, terzi Marie-Hortense Fiquet ile ilişkisinden oğlu Paul dünyaya geldi. Cimri babasının derhâl para göndermeyi keseceğini bildiği için, ilişkisini sakladı
ve tek kişilik harçlığıyla üç kişi geçiniyorlardı. Oldukça küçük bir dairede yaşıyorlardı, ta ki
Pisarro bu üçlüyü yaşadığı Pontoise Köyü’ne davet edene kadar. Pisarro sayesinde açık
havada resim yapmayı tecrübe edinen Cézanne’ın ‘’İntihar Eden Adamın Evi’’ adlı eseri de
empresyonist teknikle yapılmış bir şaheser olarak günümüze geldi.
Paul Cézanne, İntihar Eden Adamın Evi, 1872.
1874’te -diğer ressamlar ne kadar istemese de- Pisarro’nun ısrarıyla Paris’e dönerek
ilk empresyonist sergi açılışına katıldı Cézanne. ‘’İntihar Eden Adamın Evi’’ adlı eseri dışında,
bir de Manet’nin ‘’Olympia’’sına karşın, sanat eleştirmenleri ve halktan da fazlasıyla eleştiri
toplayan ‘’Modern Bir Olympia’’ adlı eserini sundu. Bu grupla ilk sergisiydi fakat son
olmayacaktı.
Edouard Manet, Olympia, 1863
Cézanne, öfke kontrol problemi yaşayan biriydi. Bazen resim yaparken birden öfkelenir ve eline bir bıçak alıp bütün tuvali parçalar, pencereden dışarı atardı. Bunun yanı
sıra, kendisine dokunulmasından da nefret ederdi. Öyle ki, ressam Emile Bernard ile engebeli bir yolda yürürken ayağı takılınca Bernard onu tutarak düşmesine engel oluyor, Cézanne da öfkelenip ‘’Bana kimse dokunamaz!’’ diye bağırıyor. İnsanlara nasıl da tahammül edemiyor… Hatta sırf bu yüzden natürmort çizmeyi seçtiğini biliyor muydunuz?
Paul Cézanne, ”Nane Şişesi”, 1893
Cézanne huysuzdu, kabaydı fakat yetenekliydi. ‘’Zeka ürünü olmayan ve gözleme
dayanmayan görüşleri bir kenara itin!’’ der ve doğayı kocaman bir kitap olarak görür, bunun
karşısında resim yapmak varken, düşüncelere ihtiyacı olmadığını söylerdi. 1906 yılında ise
açık havada fırtınayı resmederken rahatsızlandı. 22 Ekim’de de zatürreden hayata gözlerini
yumdu.
*Eğer Cézanne hakkında daha fazlasını merak ederseniz, ‘’Cézanne et moi’’ adlı filmi izleyip
güzel bir iki saat geçirebilirsiniz.
Hazal Seyran K./Sanat Tarihçisi
Kaynaklar;
Elizabeth Lunday, ‘’Büyük Sanatçıların Gizli Hayatları’’, Domingo Yayınları, 2009, İstanbul.
Ivana & Gradimir Smudja, ‘’Resim Sanatının Tarihi-Mağara Resimlerinden Picasso’ya’’, ALFA,
İstanbul, 2019.
Emile Bernard, ‘’Cézanne Üzerine Anılar’’, İmge Kitabevi, 1997.
Görseller;
https://www.etsy.com/listing/263170584/paul-cezanne-the-suicides-house-1872-925
http://phoenixal.blogspot.com/2017/01/cezannen-modern-bir-olympia1873s-uzerine.html
https://tr.pinterest.com/pin/854276623055691447/
https://stq.wikipedia.org/wiki/Paul_C%C3%A9zanne#/media/Bielde:Autoportrait_%C3%A0_la_palette,_par_Paul_C%C3%A9zanne,_Yorck.jpg
https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Edouard_Manet_-_Olympia__Google_Art_Project_3.jpg
