Vietnam savaşında Komünist Kuzey Vietnam güçlerinin Güney Vietnam’ın başkenti Saygon’u 30 Nisan 1975’te ele geçirmesinin üzerinden yarım asır geçti.
Tarih, bu savaşla ilgili ağırlıklı olarak ABD’nin 1965 ile 1973 yılları arasındaki toplam 2 milyon 700 bin askerle dahil olmasını ardından da Amerikan askerlerinin onur kırıcı bir hezimetle ve yaklaşık 60 bin can kaybıyla ülkeyi terk etmesini yazar ve konuşur.
Bu tarih içinde Amerikan askeri varlığının gerçekleştirdiği Vietnamlı sivil katliamları ve kimyasal silah kullanımı da önemli bir yer tutar.
O kimyasal silahlar içinde de Agent Orange adlı kimyasal madde öne çıkar.
Vietnam savaşında ABD kuvvetleri, ülkenin yoğun bitki örtüsünü çok iyi kullanan Vietkong’la veya Kuzey Vietnam Ordusu’yla baş edebilmek için yaprak dökücü kimyasal kullanmaya karar verdi.
Vietnam ormanlarına uçaklarla 72 milyon litre yaprak dökücü püskürtüldü. Bu karışımın yarısı Agent Orange adlı kimyasaldan oluşuyordu. Agen Orange’a ise kansere, sakat bebek doğumlarına ve çevresel hasarlara yol açan dioxin karıştırılmıştı.
Vietnam 50 yıldır Agent Orange’ın etkileriyle savaşıyor.
Agent Orange kullanımı yüzünden Vietnam’da nesiller boyu bebekler omurga bozuklukları veya sinir sistemi hastalıklarıyla, sakatlıklarla veya anomalilerle doğuyor. Söz konusu arazlar savaş sırasında Agent Orange’a maruz kalanlardan çocuklarına, torunlarına hatta torunlarının çocuklarına geçiyor.
Bugün Vietnam’da Agent Orange’dan etkilenen kanserli, spastik, omur bozukluğundan muzdarip, sakat veya zeka özürlü çoğu da çocuk 3 milyon insan var.
Vietnam bir yandan nesilden nesile aktarılan bu sağlık sorunuyla boğuşurken bir yandan da Agent Orange ile zehirlenen topraklarını temizlemekle uğraşıyor. Vietnam’daki 63 bölgenin 58’inde dioxinli alanlar bulunuyor. Buralara girilemiyor hatta yaklaşılamıyor.
3 milyon zehirlenmiş insanın sağlık sorunlarıyla mücadele etmenin yanı sıra zehirlenmiş toprakları temizlemek de çok zor ve çok pahalı bir uğraş.
ABD, bıraktığı zehirli mirası telafi etmek için 1991’den beri sadece 155 milyon dolar harcadı.
Donald Trump yönetimi bu “telafi” sürecini durdurdu. ABD harcamaları genellikle US AID üzerinden yapılıyordu ve bu kuruluş Trump yönetimi tarafından kapatıldı.
