İSRAİL’DEN sonra ABD’nin de İran’ın hedefteki 3 nükleer tesisine sığınak delici bombalarla saldırması savaşı tırmandırdı. ABD, İran’da kendi desteğiyle 70 yıl önce başlatılan nükleer teknolojiyi yok ettiği iddiasında. Ancak Ortadoğu’da ilk nükleer silahlanmayı başlatan İsrail’e karşı ise Batı ‘3 maymunu’ oynuyor.
Dünya Savaşı döneminde Hitler’in nükleer silah hazırlığında olduğu tahminiyle nükleer projelerine hız veren ve Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atom bombası yağdıran ABD, hem bunun sonuçlarının ortaya çıkması hem de Sovyetler Birliği’nin de aynı güce kavuşmasıyla nükleer teknolojinin sadece barışçıl amaçlı kullanılması için harekete geçmişti.
ABD Başkanı Dwighr Eisenhower, 1953’te Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda ‘Barış için atom’ konuşması yaptı. Ülkelerin nükleer silahlanmaması için 1957’de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEK) kurulup 1968’de Birleşmiş Milletler bünyesinde Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) imzaya açıldı.
Antlaşmaya göre, o zamana kadar nükleer silaha sahip olmayan devletler silahlanamayacak, sahip olanlar da zamanla silahsızlanacaktı. UAEK denetleyebilecekti.
–ABD’DEN REAKTÖR-
ABD bu sürede dostu devletlere küçük çaplı nükleer araştırma reaktörleri verdi. Şah Rıza Pehlevi iktidarındaki İran, bu soğuk savaş döneminde Sovyetler Birliği’ne karşı ABD’nin müttefikiydi. ABD, ‘Barış için atom’ kapsamında İran’a 1955 yılında bir nükleer reaktör sattı. İkisinin arasında 1957’de ‘Atomun Sivil Kullanımına Dair İşbirliği Anlaşması’ da imzalandı.
Bir yıl sonra Uluslararası Atom Enerjsi Ajansı’na üye olan İran, ertesi yıl başkent Tahran’da ilk nükleer araştırma merkezini, 1967’de de ilk nükleer araştırma reaktörünü kurdu.
–İRAN 1970’DE NPT’Yİ DE İMZALADI-
Ancak İran’da 1979’da Şah Pehlevi devrilip yerine İslam Cumhuriyeti kurulunca işler tersine döndü. İran, ABD ve onun Ortadoğu’daki müttefiki İsrail için tehdit sayıldı. İran için de ABD ‘Büyük Şeytan’ olmuştu.
İslam devriminin Lideri Ayetullah Humeyni’nin dini gerekçelerle sıcak bakmamasıyla ara verilen nükleer çalışmalara Irak’la savaşan İran yeniden başladı. İran, Hindistan başta olmak üzere Rusya ve Çin ile anlaşarak reaktör, füze savunma sistemi kurdu.
Ancak 2002’de devrim muhaliflerinin İran’ın uranyum zenginleştirdiği ve ağır su ürettiği açıklamasıyla nükleer silah krizi ateşlendi. İran nükleer silah geliştirmeye çalışmakla suçlandı. Yıllarca süren müzakereler, bazen anlaşmalar ve BM yaptırımlarıyla süreç devam etti.
Yıllardır tahmin edilen sıcak çatışma bugün 10 günü geride bıraktı.
Şimdi sadece enerji veya tıp için değil nükleer silah amaçlı uranyum zenginleştirerek NPT’yi ihlal ettiği savıyla İran, İsrail ve ABD tarafından bombalanıyor.
İsmi ‘Asil/onurlu’ anlamındaki Aryanlılar’ın devleti demek olan İran da buna misillemelerle karşılık veriyor.
–İSRAİL’ E KIYAK–
İran imzaladığı NPT’ye uymadığı gerekçesiyle ‘gelecekteki muhtemel nükleer saldırıyı önlemek için’ saldırıya uğrarken NPT’yi hiç imzalamamış olan İsrail’in nükleer silahlarının bulunduğu uluslararası alanda bilinmesine rağmen buna ses çıkarılmıyor.
–VANUNU VAKASI DUYURDU–
İsrail’in nükleer silahlanması Dimona nükleer tesisinde çalışan teknisyen Mordechai Vanunu’nun1986’da İngiliz gazetesi The Sunday Times’a verdiği belgelerle kamuoyuna yansımıştı. Büyük yankı yaratan bu olaya rağmen İsrail hiç açıklama yapmadı. Vanunu, Mossad tarafından kaçırılıp İsrail’e getirildi ve 18 yıl hapse mahkum oldu.
Ancak Ortadoğu’da kurulduğu 1948’den beri Arap devletlerinden tepki gören İsrail’in taa ilk yıllardan beri nükleer silahlanmaya başladığı kayıtlara geçmiş. İlk İsrail Başbakanı David Ben-Gurion ‘varoluşsal tehditler’ gerekçesiyle hemen harekete geçmiş. 1952’de Atom Enerji Komisyonu kurulmuş.
–İSRAİL’E DE ABD REAKTÖRÜ–
Eisenhower yönetimindeki ABD, İran’a verdiği gibi İsrail’e de 1955’te nükleer reaktör satmış. İsrail reaktörü alırken ABD ile yapılan anlaşma gereği ABD’nin denetimine uğrayacağı için bu kez Fransa ile yakınlaşarak gizlice Dimona reaktörünü inşa etmiş. Daha 1970’lere doğru dünyanın 6. nükleer gücü olmuş.
–KENNEDY SUİKASTA UĞRADI-
Dimona tesisini1958’de tespit eden ABD’nin göreve gelen yeni başkanı John f. Kennedy İsrail’i NPT’yi imzalamaya zorlamış. İsrail ise ‘nükleer silah çalışması yok’ demiş.
Kennedy 1963’te suikasta uğramış, yakalanan bir kişi de başkası tarafından polis karakolu önünde öldürülmüştü.
–BELİRSİZLİK POLİTİKASI-
Ancak 1969’da İsrail Başbakanı Golda Meir’in ABD Başkanı Richard Nixon’a ‘ülkesinin nükleer silaha sahip olduğunu’ açıkladığı ve bundan sonra bu konunun hiç dillendirilmediği bir politika izlenmiş.
Ne ABD ne BM ne de UAEA İsrail’e NPT imzalaması için basķı yapmış.
NPT imzalatılmamış.
Bugün de İsrail nükleer gücünü ne kabul ediyor ne de inkar ediyor.
Tahminlere göre, İsrail nükleer başlıklara, bunları kullanabileceği uzun menzilli füzelere, bombardıman uçaklarına hatta denizaltılara sahip.
İsrail’in nükleer teknolojisini denetime açması için yapılan girişimler de başta ABD olmak üzere Batı tarafından engelleniyor.
Zeynep Nurten UZER
