Ev Hayvanları ve Evcil Hayvanlarda Dış Parazitler-2

6 Nisan 2021

Ev Hayvanları ve Evcil Hayvanlarda Dış Parazitler-2

Bir önceki yazımda havaların ısınmasıyla etkileri artacak olan, bizlerin ve hayvanlarımızın yaşam refahını bozarken bazı hastalıklara da neden olabilecek pire ve keneler gibi dış parazitlerden bahsetmiştim. Bu yazımda iltihaplı deri hastalıkları oluşturan ve aşırı kaşıntıya neden olan uyuz hastalığından, bitlerden ve kısaca sinek ile sinek larvalarından bahsedeceğim.

Uyuz

Çok bulaşıcı bir deri hastalığı olup, zoonotik özelliğe sahiptir. Bu hastalık uyuz böceği olarak bilinen bir akarın yaptığı deri hastalığıdır.

Uyuz, önceki yazıda bahsettiğim pire ve kenelerin tersine kış aylarında daha çok ortaya çıkmaktadır. İnsan ya da hayvanın vücut ısısı üremesi için yeterli ve uygundur. Bu nedenle soğuk havalarda çiftleşme, beslenme ve hava şartlarından korunmak için bir arada bulunmak zorunda olan hayvanlarda bulaşma artmaktadır. Uyuz paraziti yaşam döneminin her bir safhasında (ergin, larva, pupa ve yumurta safhaları) hayvanlara ve insanlara bulaşabilmektedir. İnsanlara bulaşması, insandan insana olabildiği gibi, köpek, kedi, kemirgenler, sinekler, çiftlik hayvanları ile eşyalardan da olabilmektedir. Daha çok zayıf, güçten düşmüş, uzun ve sık kıllara sahip hayvanlarda ve kalabalık yaşayan bireylerde rastlanır.

Özellikle köpeklerde ve kedilerde Sarcoptes, Otodectes ve Demodeks cinsi uyuz etkenleri sık görülür. Üremeleri de hayvanların derisinde olur. Sarcoptes cinsi uyuz etkeninin dişileri derinin ince ve az tüylü bölgelerini tercih ederler. Derinin en üst katmanını kazarak altına girerler ve yumurtalarını da buraya bırakırlar.

Larvaları, pupaları ve erkek uyuz etkeni ise derinin üzerinde yaşarlar. Otodectes cinsi uyuz etkeni, Sarcoptes ailesinden olup, hayvanların kulakları içinde yaşar. Buradaki salgı ve dei döküntülerinden beslenirler. Bu parazite kedilerde sıkça rastlanır.

Köpeklerde özellikle düşük kulaklı olan ve av esnasında bir arada bulunan av köpeklerinde yaygındır. Dış kulak iltihabı yapar, şiddetli kaşıntı, sağırlık, sinirsel semptomlara neden olur. Tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Demodeks cinsi uyuz etkeni ise Sarcopteslere göre derinin daha derin tabakalarına ve kıl keselerine yerleşerek, özellikle baş bölgesi, göz kapakları, kulak kepçesi, diz ve dirseklerde şiddetli kızarıklık, şişlik ve kaşıntıya sebep olur.

Tedavisi çok zor ve uzun süren bu uyuz hastalığı, tedavi edilmezse 6 ay kadar devam eder ve semptomlar ağırlaşarak tüm deride iltihaplanmalara ve aşırı zayıflık sonrası hayvanın ölümüne neden olur. Uyuz hastalığı genel olarak yaz mevsiminde ve sıcak havalarda zayıflar.

Uyuz hastalığında da önemli olan hayvanlar hastalanmadan önce gerekli koruyucu tedbirleri almaktır. Özellikle kış aylarında beslenmelerine dikkat etmek, hijyen ve temizlik kurallarına uymak, deri ve kulak temizliğini düzenli yapmak hayvanları bu hastalıktan koruyacaktır.

Özellikle göz ve kulak çevresi, dirsek ve dizlerde kaşıntı, kızarıklık, kıllarda dökülme ve bu bölgedeki deride kaşıntı nedeniyle oluşan sıyrıklar, kulaklarda kızarıklık, kaşıntı ve kulak içlerinde deri döküntüleri fark ederseniz veteriner hekiminize başvurmanızı tavsiye ederim. Hekiminiz basit mikroskobik bir muayene ile hastalığı yakalayacak ve gerekli tıbbi tedaviyi yapacaktır. Kendinizce yapacağınız uygulamalar hem teşhisi zorlaştıracak hem de bir zoonos olan bu hastalığın size ve tüm ailenize bulaşmasına neden olabilecektir. Bölgenizde yaşayan ve bu tip belirtiler gösteren hayvanları da belediyenize bildirerek hastalığın yayılmasını ve tedavilerinin sağlanmasını talep etmenizi öneririm.

Bitler

Çok sık olmasa da özellikle köpeklerde görülen bu parazitler daha çok kışın hayvanların üzerinde çoğalır ve yayılırlar.

Köpeklerde daha sık rastlanmakla birlikte, yaşlı ve çok genç bakımsız kedilerde nadir de olsa görülebilir.

Bu böcek hayvanların kendilerini kaşıyamadıkları bölgelerinde, kuyruk sokumu, sırt, baş ve boyun kılları ile derisinde parazitlenirler. Şiddetli kaşıntı, kıllarda dökülme ve deride kırmızı sivilcelere neden olurlar. Köpek ve kedi bitleri insanlarda yaşamasa da bir süreliğine insanlara geçerek rahatsızlık verebilir.

Temiz tutulmayan ve tuvaletleri iyi temizlenmeyen hayvanlarda bulunup, özellikle köpeklerde kan emen türleri yaşar. Ayrıca, hasta köpekler bazı tenya türlerini insanlara da taşıyabilirler. Bitlerden korunmak için de hijyen kurallarına uymak ve hayvanların yaşadığı yerlerin temizliğine özen göstermek önem taşımaktadır. Belirtileri taşıyan hayvanlar için de veteriner hekimlerden destek almak gerekmektedir.

Sinek ve sinek larvaları

Sinek ve sinek larvalarından da kısaca bahsetmek isterim. Özellikle bahar aylarında durgun sularda üreyerek çoğalan sivrisinekler ve tatarcıklar, sokucu özellikleriyle insan ve hayvanlara saldırıp rahatsız ederler.

Anofel dediğimiz sivrisinek türü, birçok viral ve bakteriyel hastalığı da bulaştırabilir. Sokucu ve kan emici özellikteki bu sinekler, geceleri hayvanlara saldırırlar, kaşıntı ve iltihaplı yaralara neden olurlar.

Bu canlılardan en iyi korunma yöntemi hayvanların yaşam alanlarında durgun suya neden olan kullanılmayan havuz, eski araba lastiği, inşaat ve foseptik çukuru, bekletilen su kapları gibi her türlü su kaynağını kurutmak olacaktır. Ev sineği dediğimiz karasinekler ise organik gıdalarla beslenip, buralara yumurta bıraktığından yavru, yaşlı ve bakımsız hayvanların kulak ve genital bölgeleri üzerine yumurtlarlar. Bu bölgelerde oluşan larvalar iltihaplı ve kaşıntılı lezyonlar oluştururlar. Özellikle açık yaralarda dokuları parçalayarak, yaranın daha da büyümesine, enfeksiyonuna neden olup, yaranın iyileşmesini engelleyecektir. Bu bölgelerin yıkanıp temizlenmesi, sineklerin tekrar konup yumurtlamasını engellemek için tedbir alınması ve uygun tedavi için veteriner hekimlerden destek alınması gerekmektedir.